هونەری شادشەڕ کردن

1.     کارل ڤۆن کلاوزویتس، بیرەمەندی نیزامی لە ڕستەیەکی بە ناوبانگدا بەم شێوەیە دەڵێت( شەڕ درێژەدەری سیاسەتە، بەڵام لە رێگای ترەوە). جیا لە هۆکارە زەینی و بونیادینەکانی سەرهەڵدان و دروست بوون و گەشە کردنی دیاردەیەک بە ناوی (داعش)، رەنگە ئەم رستەیە بتوانێت بەشێک لە هۆکار و چۆنیەتی سەرهەڵدان و چیرۆکی داعشمان بۆ روون بکاتەوە. لە راستیدا سیاسەت لای زۆربەی وڵاتە عەربییەکان  هەمان ئەو شتەیە کە داعش لە گۆڕەپانی شەڕدا بە شێوەیەکی عەینی تر دەیبات بەڕێوە. توندوتیژی بێ سنوور و دروست کردنی ترس و وەحشەت، ترۆر و کوشتنی بە کۆمەڵ و پیاوسالاری و وەستانەوە دژی ئازادی و کۆنەپەرستی و گوێ نەدان بە ماڤە بنەڕەتییەکانی مرۆڤایەتی بە گشتی و دژایەتی رۆشنبیران و جیاوازییەکان لە تایبەتمەندییە بەرچاو و زەقەکانی سیاسەتی دەسەڵاتدارانی ناوچەکەیە کە داعش لە گۆڕەپانی شەڕدا بە شێوەگەلێکی تر پیشانیان دەدات و دەیانخاتە روو. لە ماوەی چەند مانگی رابردودا کە دونیا شاهید و بینەری سەر‌هەڵدانی داعش بووە، ئەم گروپە پێی خستۆتە هەر شوێنێک، بە شێوەیەکی بەردەوام و پێش هەموو شتێک لە هەوڵی پێناسەکردنی (ئەویدی) گەلێکدا بووە بۆ خۆی تا بتوانێت لە رێگایانەوە شووناسی مەرگباری خۆی بچەسپێنێت: سەرەتا شیعەکان لە عێراق و سوریا و دواتر ئێزیدییەکان لە شەنگاڵ. لە شەنگاڵ کچان و ژنان و لە هەولێر و کۆبانی کوردەکانی وەک (ئەویدی) بۆ خۆی پێناسە کردوە و دژی ئەمانە توندوتیژی و سەرکوتی بە ڕەوا زانیوە. لەم ماوەیەدا لە هەر شوێنێک کە دەرفەتی بۆ ڕەخساوە  دژی مرۆڤ و مرۆڤایەتی وەستاوەتەوە و سەرکوتی کردوە، کچان و ژنانی دیل کردوە و وەک کوێلە لە بازاڕەکاندا دەیانفرۆشێتەوە، پێش هەموو شتێکیش لە رێگای  دروست کردنی ترس و وەحشەت و پشێوی و کوشتنەوە بە دوای گەیشتن بە ئامانج و مەبەستەکانی خۆیەوە بووە، گروپی داعش باوەڕیان بەم شێوەیە هەیە ( دروست کردنی ترس و وەحشەت لە رێگای توندوتیژییەوە )، ئەمەش وەک ستراتیژی سەرەکی شەڕ  لە هەموو بەرەکاندا بە کاردەهێنن و سوودی لێ دەبینن.

ئەم شێوەیە لە سیاسەت کردن وجوڵانەوە لەگەڵ ئەوی تر، شێوەیەکی ناوازە نییە و بۆ ئەوانەی لە خۆرهەڵاتی ناوەنددا دەژین بە تەواوی ئاشنایە، سەدامیش بەم شێوەیە سیاسەتی دەکرد. خەڵکی کوردستان بە ئێستاشەوە ناتوانن کوشتن و جێنوساید و کوشتنی بە کۆمەڵ و ئەنفال و کیمیابارانی هەڵەبجە لە یاد بکەن، شیعەکان لە باشوری عێراق بە هەمان شێوە بوون بە قوربانی توندوتیژیی بێسنوری سەدام و زیندان و سێدارە و قوربانی زۆریان بە چاوی خۆیان بینی. لە سوریا و تورکیا و میسر و لیبیا و عەرەبستانیش  دۆخەکە کەم تا زۆر بە هەمان شێوە بووە، توندوتیژیی و پیاوسالاری و دژی ئازادی وەستانەوە و لە بەرچاو نەگرتنی مافەکانی ئەوانی تر و سەرکووت کردنیان، لە تایبەتمەندییە سیاسییەکانی دەسەڵاتدارانی ئەم وڵاتانەیە. لە راستیدا شەڕی داعش شتێک نییە جیا لە درێژەدانی هەمان ئەو سیاسەتەی کە ساڵانێکە لە خۆرهەڵاتدا و لە وڵاتە عەربییەکاندا دەچێتە ڕێوە و جیاوازییەکی بنەڕەتی تێدا نابینرێت.

2.     کلاوزویتس ڕستەیەکی تری بە ناوبانگی هەیە کە دەڵێت: (شەڕ ڕەنگە هەندێ جار شتێک زیاتر و هەندێ جار شتێک کەمتر لە شەڕ بێت). شەڕێک کە تووشی خەڵکی کۆبانی بووە لە ڕوانگەیەکەوە، بە گشتی شتەگەلێکی زۆر کەمتری هەیە لە شەڕ و بە تایبەتیش  شەڕێک کە داعش دەستی پێکردوە. هێزەکانی بەرگەری کۆبانی نە تەنیا توندوتیژیی و وەحشەت و ترس  بە کار ناهێنن، نە تەنیا  پیاو سالار ودژی ژن نییەن بەڵکو ژن لایان شوێنێکی بەرزی هەیە و بەو هۆیەشەوە ژنان و کچانێکی زۆر لە هەوڵی  بەرگریدان بۆ کۆبانی و بە شێوەیەکی سەربەخۆ خۆیان رێکخستوە و لە کۆتایشدا بە شەڕێک کە تێیدا بەشدارن شتگەلێکی زۆریان زیادکردوە. لە ڕاستیدا لای شەڕڤانانی کورد ئەم شەڕە درێژەدەری  سیاسەت نییە لە خۆرهەڵاتی ناوەنددا و  جیاوازییەکی بنەڕەتیی لەگەڵ شەڕانی پێشوودا هەیە.

رۆزا لوکزامبورگ، ژنە شورشگێر کە یەکێ لە دەموچاوە ناسراوەکانی فیمینیزمی سوسیالیزمە، کەسایەتی خۆی بەم شێوەیە وەسف دەکات: ( من لە سوچێکی ئارامی ناو باغێکدا، زیاتر خۆم لە ماڵی خۆمدا هەست پێ دەکەم... تا لە کۆنگرەیەکی حیزبیدا... بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هیوادارم لە کاتی ئەنجامدانی وەزیفەکانمدا لە شەڕێکی شەقامە و شەقامدا یان لە زینداندا بمرم. بەڵام من لە ناخی بوون و ویژدانمەوە، زیاتر خۆم بە موڵکی چۆلەکەکان دەزانم تا بە موڵکی هاوڕێکانم). هەواڵ و دیمەنەکانی شەڕڤانانی کورد بە گشتی و ژنان و کچان بە تایبەت ئەوەمان بیر دەخاتەوە کە ڕەنگە کچان و ژنانی بەشداربووی ناو ئەم شەڕە حەز بکەن لە بەرەکانی شەڕ و لە بەرگری لە کۆبانیدا شەهید ببن، بەڵام لە ناخی دڵیانەوە خۆیان زیاتر بە موڵکی موسیقا وسەما و پێکەنین و جوانی و خێزان و خۆشەویستی بۆ منداڵان و دونیای چۆلەکەکانی لوکزامبورگ دەزانن. هەموو دیمەن و هەواڵەکان شاهیدی بۆ ئەوە دەدەن کە لە کاتی شەڕدا ژنانی کۆبانی لەو ڕەهەندە جوانەی خۆیان چاویان نەپۆشاوە، بەڵکو زەقیان کردۆتەوە و پیشانی هەموو دونیاشیان داوە.

شەڕ بە گشتی بەرهەمهێنەری تراژیدیایەکی گەورەیە، بەڵام  بە تایبەت ژنانی شوڕشگێر و بەرگریکەری کۆبانی  لە بەرانبەر ئاڵای ڕەش و دژی ژن و توندوتیژیی داعشەکان، لەگەڵ ئەو هەموو ناشیرینی و خراپیانەی داعش لە نێوان خەڵک و بەرەکانی شەڕدا  لە خۆیان پیشانیان دا، بەڵام ئەم ژنە شورشگیرانەی کۆبانی توانیویانە نوێنەری جۆرێکی تر لە سیاسەت و شەڕ بن کە هێشتا وەک مرۆڤ و بوونەوەرێکی قورس و شاد بە بینینی رۆژێکی هەتاوی یان هەورێکی جوان دلیان شاد و خۆش بێت و چێژی لێ ببینن و شەڕێک نمایشبدەن کە بە وتەی لوکزامبورگ دەکرێت ناوی بنێن (شەڕی شاد). شەڕێک کە تێیدا جوانییەکی هەتاهەتایی تێدا بەرهەمهاتوە و مرۆڤایەتی زیندوو ڕاگرتووە، ئەم پەیامەشی گەیاندۆتە دونیا کە شەڕ لەگەڵ ناشیرینییەکاندا دەکرێت جوان بێت  گەر لە سەر گۆی زەوی بونەوەرانی لاواز و هیچ و پووچ و توندڕە و بوونیان نەدەبوو.

شەڕ لای کچان و ژنانی کوبانی شێوە و دەموچاوێکی تری سیاسەت نیە لە خۆرهەڵاتدا، بەڵکو تەعبیرێکە لە جوانی و بزە و شاد بە سەر بردن، گەر شەڕکەرانی دژی داعش وەک داعش هەمان ستراتیژی توندوتیژ و خوێن ڕشتنيان بە کاردەهێنا بێگومان لە گۆڕەپانی شەردا سەرکەوتو نەدەبوون. داعش توندوتیژی و بێ ڕەحمی و خوێن ڕشتنی گەیاندۆتە ترۆپکی خۆی و لەم رێگایشەوە تا ئاستێکی زۆر گەیشتۆتە ئەوەی دەیەوێت، بەڵام نابێت لە یادیبکەین کە هەرگیز خوێن بە خوێن ناشۆرێت و ئەمەش شێوەیەکی تر و شەڕێکی ترە لە کۆبانی کە تاکو ئێستا ماشێنی شەڕی داعشی وەستاندوە، هیوا وایە هونەری شەڕکردنی شاد لای کچانی بەرگریکەری کوبانی سەرەتایەک بێت بۆ کۆتایی داعش و کردەوەکانیان.